Manuel terapi ellerle yapılan tedavi demektir. Daha detaylı bir tanımlama yapacak olursak; eklemlerdeki hareket kısıtlılıklarını düzeltmek, geriye dönüşlü fonksiyon bozukluklarını gidermek amacıyla, yalnızca elleri kullanarak yapılan bir mekanoterapi yöntemidir.
TEKNİKLERİ
Manuel Terapi işleminin Mobilizasyon ve Manipülasyon olmak üzere iki türü vardır.
Mobilizasyon, yumuşak, ritmik, tekrarlanabilen, genliği büyük hastanın istemli olarak durdurabileceği kadar yavaş hızda gerçekleştirilen pasif hareketlerdir. Burada amaç yumuşak, ritmik, tekrarlanan hareketlerle kısıtlılığı yok etmektir.
Manipülasyon ise; Uluslararası Manüel Tıp Federasyonunun tanımına göre “Postüral denge durumunda kas-iskelet sisteminin maksimal, ağrısız hareketini sağlamaya yönelik talimatlar ve manevralar kullanılarak hastanın tedavi sürecinde ellerin kullanımı” demektir. Manipülasyon veya manüel tıbbın hedefi optimal vücut mekaniklerini sağlamaya yardımcı olmak ve kısıtlanmış bölgelerde hareketi arttırmaktadır.
Hastanın uygun posizyonlandırılması yapıldıktan sonra kısıtlılığının bulunduğu bölgeye küçük bir kuvvetin hızlı ve kontrollü bir şekilde verilmesidir. Manuel terapi hastanın muayene bulguları ve tanısına uygun olarak yapılır ve uygulama ağrısızdır. Uygulama sırasında çıtlama, kütleme sesi duyulabilir. Genellikle uygulamadan hemen sonra bir rahatlama gözlenir. Hastanın tedaviye uyumu önemlidir. Hasta rahat olmalıdır ve bazı teknikler sırasında söylendiği zaman hastanın derin nefes alıp vermesi gerekir. Bazı kas tekniklerinde hastanın kasını aktif olarak kasması istenir.
HANGİ HASTALIKLARDA KULLANILIR?
- Duruş bozukluğu
- Kas dengesizlikleri
- Evde ve işyerinde uygun olmayan ergonomi ile çalışma gibi nedenlerden kaynaklanan sorunlar
- Kas iskelet sisteminin fonksiyon bozukluğu
- Lokalize hassasiyet ve hareket kaybı bulunan bütün ağrılarda
- Ani bel, boyun tutulmaları
- Kilitlenmeler
- Sakroiliyak eklem disfonksiyonu denilen bele yansıyan ağrıya neden olan pelvis yani leğen kemiği kaynaklı sorunlar
- Golfçu dirseği, tenisçi dirseği gibi tendinitler
- Omuzda sıkışma sendromu
- Karpal tünel sendromu
- Ulnar sinir sıkışması başta olmak üzere birçok sinir sıkışmasında bazen tek başına bazen de başka tedavi yöntemleri ile birlikte kullanılır
- Toplumda kulunç olarak bilinen miyofasiyal ağrılar ve donuk omuz gibi eklem hareket kısıtlılıkları başta olmak üzere kas iskelet sisteminin kalıcı ve yapısal olmayan birçok fonksiyon bozukluklarında uygulanır.
- Bel, boyun fıtığı olarak bilinen disk herniasyonları ve fibromiyaljide standart medikal tedaviye eklenen manuel terapi ile hastanın şikayetlerinde anlamlı olarak azalmalar görülür.
- Bel ağrısı, diz ve kalça osteoartriti (kireçlenme) tedavi rehberlerinde manuel terapi diğer tedavi yöntemleri ile birlikte önerilmektedir.
- Manuel terapinin non-spesifik boyun ağrısında ve diz kireçlenmesinde ağrı yoğunluğunu azalttığı gösterilmiştir.
Bel ağrısı olan hastalarda manuel tıp ile omurga hareket açıklığının arttığı bildirilmiştir. İstenen hedefe ulaşabilmek için mobilizasyon tekniklerinin yanı sıra eş zamanlı eklem hareket açıklığı egzersizleri, kuvvetlendirme egzersizlerini de içeren kişiye özel çok yönlü bir ev egzersiz tedavi programı yapılmalıdır.
MANUEL TIP YAN ETKİLERİ NELERDİR?
Manuel tıp uzman ellerde hiçbir yan etkisi olmayan bir tedavidir. Kas iskelet sistemi anatomisine hâkim olmayan, uzman olmayan kişilerin yaptığı uygulamalar kalıcı sakatlıklara neden olabilmektedir. Bu nedenle manuel terapiyi uygulayacak kişiyi iyi seçmekte fayda vardır.
MANUEL TERAPİNİN YAPILMAMASI GEREKEN DURUMLAR NELERDİR?
Uzman bir manuel terapistin tedavi seanslarına başlamadan önce kesin sakıncalı durumları değerlendirmesi şarttır.
- Sistemik kemik hastalıkları
- Kanama bozuklukları
- Kemik iltihaplanması
- Ligaman kopmaları
- Stabil olmayan kırıklar ve ilerleyici kuvvet kaybıyla giden hastalıklar önemli yapılmaması gereken durumlardır.
- Eklemlerde aşırı gevşeklik olan durumlarda yapılamayacağı gibi tamamen donmuş eklemlerde de uygulama yapılamaz.
MANUEL TERAPİ TEDAVİNİN ETKİSİ NE KADAR SÜRE DEVAM EDER?
Manuel Terapi tedavisinin amacı adele dengesizliklerini tespit etmek ve buna uygun tedavi tekniklerini seçmektir. Dolayısıyla tedavinin etkisi ve devamlılığı için doğru tanı en önemli kriterdir.
Manuel terapist fonksiyonel muayene yaparak, görüntüleme yöntemlerinin ve kan tahlillerinin tespit edemediği sıkıntıları yakalayıp tedavi eder. Kas iskelet sistemi sorununun neden kaynaklandığı ve şikâyetin süresi önemlidir. Akut yani yeni başlayan kas iskelet sorunlarında problem bölgesel olarak kalır ayrıca eklem ve kıkırdaklarda yapısal değişiklikler meydana gelmediği için yapılan uygulamalarda manuel tedavinin etkinliğini tek seansta bile görmek mümkündür ve etkisi daha uzun süreli olur.
Hastanın şikâyeti uzun süreli ise problem sessiz bir şekilde kaslar yoluyla başka bölgelere yayılmakta ve birçok kas ve eklemi etkilemektedir. Ve özellikle osteofit gibi yeni kemik oluşumu, eklem aralığında daralma gibi yapısal hasar da gelişmişse manuel terapi daha uzun sürer ve minimum 3 seanslık tedavi ile etkisi ortaya çıkmaya başlar.
Örneğin kronik bel ağrısı (12 haftadan uzun süren bel ağrısı) varlığında; 6-8 seansa kadar manuel terapi seanslarının uzatılması önerilebilir.
Duruş bozukluğu, kas dengesizlikleri, evde ve işyerinde uygun olmayan ergonomi ile çalışma gibi nedenlerden kaynaklanan bir soruna manuel tedavi ile yardımcı olunabilir. Ancak nedenler ortadan kaldırılmazsa yakınmaların belirli bir süre sonra tekrarlama olasılığı fazladır. Bu nedenle manuel tedavi sonrasında da ergonomik prensiplere dikkat edilmelidir.
Kas dengesizlikleri için güçsüz olan kaslara kuvvetlendirme ve kısalmış gergin kaslara germe egzersizlerini içeren kişiye özel egzersiz programına uyulmalıdır.
MANUEL TERAPİNİN ETKİ MEKANİZMASI NEDİR? BİLİMSEL TEMELLERİ NELERDİR?
İnsan vücudunda kemik, eklemler ile kaslar ve çevre yumuşak dokuların birbirleri ile yapısal olduğu kadar işlevsel bir ilişki içindedirler. Bu yapısal ve biyomekanik bütünlük içinde yapılan değerlendirmeler ile vücudun bir bölgesinde hissedilen ağrının başka bölgedeki bir hareket kısıtlılığından kaynaklandığı saptanabilir. Hareket kısıtlılığının tedavi edilmesi ile, kinetik zincir dediğimiz hareket sisteminin fonksiyonel ilişkide olduğu diğer yapılardaki sorunlar da ortadan kalkar. Bu durum, manuel terapinin biyomekanik etkileri ile açıklanmaya çalışılmaktadır.
Maksimal ağrısız hareketi dengeli bir postür içinde arttırmak ve işlevi optimize etmek ana hedeflerdir. Bu hedefler optimal hareket açıklığı, vücut simetrisi ve dokunun yapısal değişiklikleri ile sonuçlanan bir eklemin fonksiyon bozukluğunun mekanik işlevini eski haline getirmeye ve değişmiş refleks paternlerini normalleştirmeye çalışan tedavilerle gerçekleştirilir.
Manüel tıp tekniklerinin başarılı kullanımlarını tedavi öncesi ve sonrasındaki yapısal değerlendirme belirler. Endorfin salınımı ağrı eşiğini yükseltir ve ağrının şiddetini azaltır. Ayrıca ağrı girdiyi azaltmak, lenfatik dönüşü arttırmak ve dokuların dolaşımını iyileştirmek gibi fizyolojik hedefler vardır.
MANUEL TERAPİ FITIK TEDAVİSİNDE YAPILIR MI?
Bel ve boyun fıtığı olarak bilinen disk herniasyonlarında manuel terapiyle ağrılarda anlamlı derecede azalmalar saptanmaktadır. Manuel terapi ile eklem aralığında ve omurga disk içindeki basıncın azaldığı bilimsel çalışmalarda gösterilmiştir. Özellikle erken dönemde ağrıyı azaltmakta ve işlevsellikte artış sağlamakta etkili olduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur.
MANUEL TERAPİ BEL/BOYUN FITIĞINDA ETKİLİ MİDİR?
Boyun fıtıklarının %90’ı ameliyat dışı yöntemlerle tedavi olabilmekte fıtıkta kısa sürede fayda sağlayan etkili bir yöntemidir.
MANUEL TERAPİNİN RİSKLERİ NELERDİR?
Uzman olmayan kişilerce yapılan manuel terapi, eklem gevşemelerine, ciddi sakatlıklara, nörolojik sorunlara yol açabilir.
